Trong cuộc sống hằng ngày, ánh sáng đóng vai trò vô cùng quan trọng đối với thị giác và mọi hoạt động của con người. Tuy nhiên, khi ánh sáng quá mạnh, chiếu vào mắt ở cường độ hoặc góc độ không phù hợp, chúng ta có thể gặp hiện tượng lóa mắt – cảm giác chói lóa khó chịu, thậm chí gây mất khả năng nhìn tạm thời. Hiện tượng này không chỉ gây bất tiện trong sinh hoạt, mà còn tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn khi lái xe, vận hành máy móc hoặc làm việc ngoài trời. Việc hiểu rõ nguyên nhân dẫn đến lóa mắt và áp dụng các giải pháp phù hợp sẽ giúp chúng ta bảo vệ thị lực, duy trì sự thoải mái cho mắt và phòng ngừa các bệnh lý thị giác về lâu dài. 

1. Khái niệm hiện tượng lóa mắt

Lóa mắt là hiện tượng mắt cảm nhận ánh sáng vượt quá khả năng điều tiết, khiến tầm nhìn bị suy giảm hoặc mất chi tiết trong một khoảng thời gian ngắn. Hiện tượng này có thể xảy ra khi tiếp xúc trực tiếp với nguồn sáng mạnh hoặc khi ánh sáng bị phản xạ, khúc xạ bất thường vào mắt.

Biểu hiện của lóa mắt thường khá dễ nhận biết và xảy ra gần như ngay lập tức khi mắt tiếp xúc với ánh sáng quá mạnh hoặc không phù hợp. Người bị lóa có thể cảm thấy chói đến mức khó mở mắt hoàn toàn, hình ảnh trước mắt trở nên mờ hoặc nhòe, các chi tiết nhỏ bị mất đi, khiến việc quan sát trở nên khó khăn. Nhiều trường hợp xuất hiện các quầng sáng hoặc đốm sáng bao quanh vật thể, đặc biệt khi nhìn vào nguồn sáng trực tiếp. Ngoài ra, mắt có thể chảy nước liên tục, kèm cảm giác nhức, rát hoặc mỏi. Ở mức độ nặng, lóa mắt có thể làm giảm tạm thời khả năng nhìn, khiến người bệnh khó định hướng và di chuyển, tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn trong các hoạt động như lái xe hay vận hành máy móc.

Hiện tượng lóa mắt có thể đến từ nhiều nguyên nhân

Các loại lóa mắt phổ biến có thể chia thành ba nhóm chính dựa trên nguyên nhân và cách ánh sáng tác động đến mắt:

• Lóa trực tiếp: xảy ra khi mắt nhìn thẳng vào nguồn sáng có cường độ mạnh như mặt trời, đèn pha ô tô, tia flash máy ảnh hoặc đèn LED công suất lớn, khiến võng mạc bị “quá tải” ánh sáng.
• Lóa gián tiếp: xuất hiện khi ánh sáng bị phản xạ từ các bề mặt như mặt nước, gương, kính, nền gạch bóng hay tường sơn trắng, khiến ánh sáng dội lại vào mắt với cường độ cao.
• Lóa do tuổi tác hoặc thị lực kém: ở người lớn tuổi, thủy tinh thể dần mất trong suốt và trở nên đục, khiến ánh sáng khi đi vào mắt bị tán xạ nhiều, làm tăng cảm giác chói lóa ngay cả trong điều kiện ánh sáng bình thường. Người bị cận, viễn hoặc loạn thị không được điều chỉnh thị lực đúng cách cũng dễ bị lóa hơn.

2. Nguyên nhân gây lóa mắt

Nguyên nhân gây lóa mắt xuất phát từ cả yếu tố môi trường lẫn tình trạng sức khỏe của mắt, khiến ánh sáng đi vào mắt vượt quá khả năng điều tiết hoặc bị tán xạ bất thường. Trong nhiều trường hợp, hiện tượng này xảy ra khi ta tiếp xúc với ánh sáng có cường độ quá mạnh, sự thay đổi sáng – tối đột ngột, hoặc ánh sáng rọi vào mắt từ góc chiếu không hợp lý. Ngoài ra, các bề mặt phản xạ mạnh như mặt nước hay kính cũng góp phần làm tăng độ chói. Về mặt thị lực, những người mắc tật khúc xạ hoặc bệnh lý mắt thường nhạy cảm hơn với ánh sáng và dễ bị lóa, đặc biệt khi nguồn sáng kém chất lượng hoặc nhấp nháy liên tục. Dưới đây là một số nguyên nhân gây ra lóa mắt

• Cường độ ánh sáng quá cao: Khi ánh sáng có cường độ vượt ngưỡng mà mắt có thể điều tiết, võng mạc bị “quá tải” dẫn đến cảm giác chói như ánh nắng gắt giữa trưa, đèn pha ô tô ban đêm hoặc đèn LED công suất lớn trong phòng nhỏ.

Ánh nắng gắt gây loá mắt

• Sự tương phản sáng – tối đột ngột: Mắt cần thời gian để thích nghi với thay đổi ánh sáng. Khi từ một khu vực tối bước ra ngoài trời nắng hoặc từ ngoài sáng bước vào phòng tối, cơ chế điều tiết đồng tử chưa kịp phản ứng khiến ta bị lóa tạm thời.
• Góc chiếu không hợp lý: Ánh sáng rọi trực tiếp vào tầm nhìn, đặc biệt ở độ cao ngang tầm mắt, sẽ làm võng mạc tiếp nhận ánh sáng dồn dập, gây khó chịu và lóa. Ví dụ như đèn ngủ không được che chao, đèn đường đặt quá thấp.
• Bề mặt phản xạ mạnh: Các bề mặt sáng bóng như mặt nước, gương, kính, nền gạch men hoặc tường sơn bóng có thể phản xạ ánh sáng vào mắt với cường độ cao, gây lóa ngay cả khi nguồn sáng ban đầu không quá mạnh.
• Tật khúc xạ hoặc bệnh lý mắt: Tật khúc xạ bao gồm Cận thị, viễn thị, loạn thị làm hình ảnh không hội tụ đúng trên võng mạc, ánh sáng tán xạ nhiều hơn, dễ gây chói. Còn bệnh lý về mắt như đục thủy tinh thể làm giảm khả năng lọc ánh sáng, thoái hóa hoàng điểm khiến võng mạc nhạy cảm hơn với cường độ sáng.

Những người bị tật khúc xạ dễ bị lóa mắt hơn người bình thường

• Ánh sáng nhấp nháy hoặc chất lượng kém: Nguồn sáng có tần số chớp thấp, không ổn định hoặc nhiệt độ màu quá lạnh (< 3500K) dễ gây mỏi mắt, lóa và khó chịu thị giác.

3. Giải pháp hạn chế lóa mắt

Để hạn chế hiện tượng lóa mắt và bảo vệ thị lực, cần áp dụng đồng thời nhiều giải pháp từ điều chỉnh môi trường ánh sáng đến chăm sóc sức khỏe mắt. Việc này không chỉ giúp giảm cảm giác chói lóa tức thì mà còn duy trì sự thoải mái cho mắt trong thời gian dài. Khi được thực hiện một cách đồng bộ, những giải pháp này sẽ góp phần nâng cao chất lượng thị giác và phòng ngừa các nguy cơ tiềm ẩn do ánh sáng gây ra.

Lóa mắt là hiện tượng thị giác tuy thường gặp nhưng lại tiềm ẩn nhiều nguy cơ nếu xảy ra thường xuyên hoặc trong những tình huống đòi hỏi tầm nhìn chính xác, như khi lái xe hay làm việc ngoài trời. Việc nhận biết sớm các nguyên nhân và áp dụng giải pháp phù hợp không chỉ giúp giảm cảm giác khó chịu tức thời mà còn góp phần bảo vệ thị lực lâu dài. Mỗi người nên chủ động tạo môi trường ánh sáng an toàn, duy trì thói quen chăm sóc mắt khoa học và trang bị kiến thức về bảo vệ thị giác. Khi đôi mắt được bảo vệ tốt, chúng ta mới có thể tận hưởng cuộc sống một cách trọn vẹn, an toàn và đầy đủ sắc màu.